Tiêu chảy vì bánh trung thu công thức không đường

Bác sĩ Trần Văn Phúc, Bệnh viện Xanh Pôn, Hà Nội, cho biết gần đây có sử dụng bánh "công thức không đường". Khi thưởng thức ông thấy mùi vị hơi khác so với bánh trung thu trước đây do bánh sử dụng "đường thay thế".

"Con gái và tôi cùng ăn, vì đường ruột của tôi khá nhạy cảm, khoảng 3 giờ sáng tôi đau bụng và bắt đầu tiêu chảy" - ông Phúc kể.

Ông Phúc cho biết hiện Việt Nam đã cập nhật với tiến bộ của thế giới rất nhanh, thị trường bánh trung thu nói riêng và các đồ ăn, thức uống ngọt nói chung đã áp dụng tương đối phổ biến "công thức không đường", thực chất là "đường thay thế" giúp các bệnh nhân tiểu đường yên tâm, đặc biệt là những tín đồ "ưa sự ngọt ngào" không phải lo lắng vì ăn đường.

Các sản phẩm đường ăn kiêng thay thế gồm maltitol, sorbitol, xylitol, erythritol, isomalt, lactitol… Những thành phần này có thể được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm "không đường", chẳng hạn như bánh quy, kẹo, bánh ngọt, thạch, sữa chua, sữa có hương vị, trà sữa, hay các đồ ăn nhẹ ngọt hằng ngày khác.

Đường thay thế này không phải là đường thật mà là một loại chất hóa học carbohydrate có vị ngọt. Cách nó được chuyển hóa trong cơ thể hoàn toàn khác với đường.

Carbohydrate ngọt này có hai ưu điểm: Không hấp thụ được hoàn toàn trong ruột; Lượng calo thấp hơn đường thật.

Nhược điểm là dễ gây tiêu chảy. Do chất carbohydrate thay thế đường không được hấp thụ hoàn toàn, vẫn còn trong ruột vì sự hiện diện của chúng sẽ làm tăng áp suất thẩm thấu, dẫn đến tăng hút nước vào lòng ruột, dễ dẫn đến tiêu chảy.

Ngoài việc hấp thụ nước vào lòng ruột, các vi sinh vật trong ruột cũng lấy carbohydrate làm thức ăn ưa thích của chúng. Quá trình lên men của vi sinh vật làm tăng sản xuất khí trong ruột, đồng thời hoạt động quá mức của vi sinh vật cũng có thể gây ra một số phản ứng trong ruột. Đó là những lý do gây tình trạng chướng bụng, đầy hơi, rồi đau bụng.

Như vậy, dưới tác dụng kép của nước và khí trong lòng ruột, dẫn đến các triệu chứng chướng bụng, đầy hơi, đau bụng và đi ngoài phân lỏng tóe nước.

Nhưng không phải ai cũng bị như vậy. Thực tế, nhiều người vẫn ăn các sản phẩm ngọt "không đường" hằng ngày nhưng họ không có chuyện gì. Điều này liên quan đến cơ địa của mỗi người.

Một mặt, bản thân mỗi người có khả năng dung nạp chất thay thế đường carbohydrate khác nhau. Mặt khác quan trọng hơn, có một số loại carbohydrate có thể gây phản ứng nhạy cảm với một số người.

"Việc một người ăn carbohydrate thay thế đường có bị tiêu chảy hay không, ăn bao nhiêu thì bị, điều này phải thử mới biết, không ăn thử không trả lời được. Nó cũng giống như việc đa số người uống sữa không bị sao, nhưng có người sau khi uống sữa là bị tiêu chảy, thậm chí có người uống nửa cốc sẽ như tháo cống, có người uống hơn cốc mới bị" - ông Phúc nhấn mạnh.

Cần chú ý đến loại đường thay thế và lượng ăn

Theo bác sĩ Phúc, các sản phẩm carbohydrate thay thế đường nhìn chung là an toàn, nhưng người ăn phải chú ý đến số lượng trong khẩu phần ăn. Đầu tiên cần phải nắm được các sản phẩm carbohydrate thay thế đường có thể gây tiêu chảy.

Một số loại carbohydrate thay thế đường khác nhờ khả năng dung nạp cao nên không gây tiêu chảy, thường được cho vào đồ uống, ví dụ như aspartame, acesulfame kali, sucralose và steviol glycoside.

Thứ hai, bệnh tiêu chảy do carbohydrate thay thế đường gây ra là "tiêu chảy thoáng qua", tức là sau khi bạn đi ngoài tóe nước vài lần sẽ không sao, về cơ bản không ảnh hưởng gì đến cơ thể.

Thứ ba, nguyên nhân chính của tiêu chảy là do cùng một lúc ăn quá nhiều carbohydrate thay thế đường.

Tham khảo khuyến cáo của một số quốc gia, để không bị đau bụng và tiêu chảy, số lượng ăn carbohydrate thay thế đường sẽ giới hạn mỗi ngày và mỗi lần ăn là:

Isomalt < 100g/ngày và < 25g/lần.

Xylitol < 50g/ngày và < 15g/lần.

Maltitol < 50g/ngày và < 15g/lần.

Mannitol < 20g/ngày và < 5g/lần.

Sorbitol < 50g/ngày và < 9g/lần.

Lactitol < 20g/ngày và < 5g/lần.

Erythritol chưa hạn chế ngày, < 35g/lần.

Vì vậy, để tránh tiêu chảy hãy cẩn thận, đừng ăn quá nhiều.

Với trẻ em, khả năng dung nạp có thể tương đối thấp, một người trưởng thành nặng 60kg nếu tiêu thụ quá 45g maltitol mỗi ngày mới bị tiêu chảy, trong khi với trẻ em thì 15g maltitol đã có thể gây tiêu chảy. Trường hợp trẻ bị dung nạp kém, chỉ cần ăn 25g maltitol một lúc là có thể bị tiêu chảy dữ dội.